Kontrolden çıkan Çin roketinin saatler içinde Dünya’ya düşmesi bekleniyor

Çin’in 29 Nisan’da fırlattığı modülü taşıyan roketin gövdesinin kontrolden çıkmasının ardından enkazın saatler içinde Dünya’ya düşmesi bekleniyor. Türkiye’nin de ‘risk bölgesi’ içinde yer aldığı belirtiliyor. Türkiye Uzay Ajansı Uzay Bilimleri Daire Başkanı Prof. Dr. İbrahim Küçük ise, roketin 9 Mayıs (yarın) sabah 07.00-08.00 saatleri arasında suya düşmesinin beklendiğini bildirdi.

Çin’in uzay istasyonu için 29 Nisan’da fırlattığı ilk modülü taşıyan roketin gövdesinin kontrolden çıkmasının ardından, enkazının Cumartesi gece geç saatlerde ya da Pazar sabah saatlerinde atmosfere girip Dünya’ya düşmesi bekleniyor. Tahminlere ilişkin açıklamalar uzay gözlem ve araştırma merkezleri tarafından yapıldı.

Prof. Dr. Küçük, roketin 9 Mayıs (yarın) sabah 07.00-08.00 saatleri arasında suya düşmesinin beklendiğini bildirdi.

Roketin parçalandığına dikkat çeken Prof. Dr. Küçük, atmosfere girişte bunların büyük bölümünün yanacağını belirtti ve şöyle konuştu:

“Düşüşü, artı-eksi hata payı koyarak ki buna bir gün diyoruz; 9 Mayıs sabahı 07:00 ile 08:00 (saatleri) arası ön görüyoruz. Tabi bu değişebilir. Parçalar, bu saatlerde atmosfere girecek ve alçaldıkça hızlanacak, doğal olarak. Çin’in ‘Long march 5b’ roketinin dünyaya ne zaman ve nereye düşeceğini yüzde 100, kesin olarak söylemek güç. Atmosfere giriş başladıktan itibaren yer kontrol istasyonu iletişimi sağlıyor. Çünkü bunlar haberleşme yer kontrol istasyonları vasıtasıyla sağlıyorlar. Ancak bütün bir parçadan bahsetmiyoruz. Tek bir parçayı kontrol etmek kolay ama. Parçalanacağı için iş biraz zor. Şunu da düşünmek lazım, dünyanın yüzde 70’i su olduğu için büyük bir olasılıkla suya düşecek. Tabi bunun tam olarak nereye düşeceğini kestirmek şu an güç görünüyor.”

Çin Dışişleri Bakanlığı, Cuma günkü açıklamasında roket enkazının büyük bir bölümünün atmosfere girerken yanacağını ve büyük bir zarar verme ihtimalinin düşük olduğunu duyurmuştu. ABD Uzay Komutanlığı ‘kontrolsüz giriş’ olarak tanımladığı enkazın seyrini takibe aldığını açıklamıştı.

NEREYE DÜŞECEK?

Roketin nereye düşeceğiyle ilgili çok sayıda spekülasyon var. Yanmayan enkaz parçalarının yeryüzünün %70’ini kaplayan okyanuslara düşmesi de ağırlıkla dile getirilen bir tahmin.

Harvard merkezli astrofizikçi Jonathan McDowell ise Reuters haber ajansına açıklamasında, roket parçalarının karaya ve belki yerleşim bölgesine düşebileceğini söyledi. Geçen yıl Mayıs ayında ilk fırlatılan Long March 5B’nin enkazı Fildişi’ne düşmüş, bazı binalarda hasar meydana gelmiş yaralanan olmamıştı.

Avrupa Uzay Ajansı hafta içinde enkaz parçalarının 41’inci kuzey ve güney enlemleri arasına düşebileceğini açıkladı.

Türkiye’nin birçok kenti de risk altındaki ülkeler arasında gösteriliyor.

Pentagon’a bağlı Uzay Komutanlığı’nın resmi internet sitesi üzerinden yaptığı açıklamada, Los Angeles yakınlarındaki Vandenberg Hava Kuvvetleri Üssü’ndeki 18. Uzay Kontrol Filosu’nun, Long March 5B roketini takip ettiği belirtildi. Filo, uzayda çoğu düşük yörüngede olan 27 binden fazla roketin enkazını izliyor.

Pentagon sözcüsü Mike Howard, “Umuyoruz, kimseye zarar vermeyeceği bir yere inecek” dedi.

Howard, ABD’nin roket enkazını takip ettiğini ancak nereye düşeceğinin, düşüşe anca birkaç saat kala daha iyi öngörülebileceğini’ söyledi.

ABD Savunma Bakanı Lyod Austin daha önce yaptığı açıklamada ABD ordusunun roketi vurma planları olmadığını söyledi ve roketin yörüngeden düşmesinde Çin’in ihmali olduğunu ifade etti.

Paris-PSL Gözlem Merkezi’nde görevli astronom Florent Delefie, “Nesnenin boyutları göz önünde bulundurulduğunda ardında çok büyük parçalar bırakacağı anlaşılıyor. Enkazın meskun alanlara düşmesi çok düşük bir ihtimal belki milyonda bir” dedi.

Çin roketlerinin enkazını daha önce Çin sınırları içine düşmüştü. Geçen yıl Nisan ayında Hubei eyaletindeki Shiyan şehri sakinlerine ve çevresine roket enkazı düşme beklentisine hazırlık olarak bölgeyi tahliye etmeleri talimatı verilmişti.

Aerospace Corportation blog sayfasından yayımladığı açıklamada ise Long March 5B’nin Dünya’ya girişinin olağandışı bir durum olduğunu yazdı:

“Olağandışı çünkü fırlatıldığında roketin ilk evresi, yaygın görülenin aksine menzilini düşürmek yerine yörünge hızına ulaştı. Roketin boş gövdesi şimdi Dünya’nın çevresinde oval yörüngede, oradan da kontrolsüz düşüş için sürükleniyor.”

Roketin boş gövdesi geçen haftadan bu yana irtifa kaybediyor. Ama düşüş hızı, atmosferde öngörülemeyen değişkenler nedeniyle belirsiz.

Long March 5B enkazı, dünyaya düşecek en büyük roket enkazlarından biri olacak. Uzmanlar kuru kütlesinin yaklaşık 18 ila 22 ton arasında olacağını tahmin ediyor.

29 NİSAN’DA FIRLATILDI

Çin, Long March 5B roketini 29 Nisan’da Hazinan Adası’ndan Tianhe çekirdek modülünü uzaya taşımak için fırlatmıştı.

Fırlatmanın ardından Tianhı modülü roketten ayrılmış ve planlanan yörüngesine girmişti.

Çin Uzay İstasyonu Projesi kapsamında uzaya gönderilen Tianhe; uzunluğu 16,6 metre, maksimum çapı 4,2 metre ve kalkış kütlesi 22,5 ton olan bir uzay aracı.

Modül, yaklaşık 6 aylık uzay ziyaretlerinde astronotlar için birincil yaşam alanı olacak. Roketin artından istasyonun tamamlanması için 10 tane daha misyon gönderilecek. Bu misyon geçen yıl Mayıs’tan sonra fırlatılan ikinci roketti.

Long March 5 roketleri Çin’in uzay çalışmalarının, Ay ve hatta Mars keşifleri için planlarının önemli bir bölümünü oluşturuyor.

BBC Türkçe’de yer alan habere göre, AB Uzay Gözetim ve İzleme Kurumu (EU SST) Long March 5B roketi enkazının atmosfere giriş saatini, Pazar günü 02.11GMT’den (TSİ 05.11) 190 dakika öncesi ya da sonrasındaki zaman dilimi olarak tahmin ettiklerini söyledi.

ABD Yörünge Dönüş ve Enkaz Çalışmaları Merkezi (CORDS) de roketin giriş saatiyle ilgili tahminlerini güncelledi ve Pazar günü 03.30GMT’den (TSİ 06.30) önce ya da sonrasındaki dört saat içinde beklediklerini duyurdu.

Rus uzay kurumu Roscosmos’un tahmini ise, roketin Cumartesi 23.30GMT (TSİ Pazar 02.30) sonrasında Endonezya’nın güneyinde Timor Denizi’ne düşeceği yönünde.

EU SST, internet sitesinden yayımladığı açıklamada, düşüşün etkisinin ‘düşük’ olmasını beklediklerini belirtti ama roket enkazının kontrolsüz ilerleyişinin öngörüleri de zorlaştırdığını söyledi.

Roketi ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) da takibe aldı. Pentagon tahminine göre de roket Cumartesi 23.00GMT (TSİ Pazar 02.00) civarında, dokuz saatlik zaman diliminde düşecek.

TÜRKİYE UZAY AJANSI’NDAN AÇIKLAMA

Roketin ne zaman ve nereye düşeceği sorusunu Türkiye Uzay Ajansı (TUA) Uzay Bilimleri Daire Başkanı Prof. Dr. İbrahim Küçük de yanıtladı.