‘Corona’ sonrası toparlanma sürecinde ‘kömür dalgası’ bekleniyor

Uluslararası Enerji Ajansı (UEA), pandemi sonrası piyasaların ekonomide ‘ribaund’a hazırlandığı bu yıl, karbon salımında bir yükseliş dalgasına karşı uyardı.

Toplam enerji salımının 2021’de 2019’daki seviyenin biraz altında kalacağını belirten ajans, karbon salımınınsa şimdiye kadarki en yüksek ikinci seviyeye geleceğini kaydetti. Asya’daki kömür talebi anahtar niteliğinde. Tüm zamanların zirvesinin görüldüğü 2014’teki talebe yaklaşılabilir.

Talep dip yaptı

Covid-19 salgınına karşı alınan kapanma tedbirleri ekonomileri de vurdu, enerji talebinde İkinci Dünya Savaşı’ndan beri en keskin düşüş gözlendi. Geçen yıl karbon salımı da yaklaşık yüzde 6 azaldı çünkü kömür ve petrol gibi karbon yoğun yakıtların kullanımı kapanma önlemlerinden en çok etkilenenlerdi.

Pek çokları enerji kullanımındaki bu değişimin pandemi sonrası toparlanma sürecinde de devam edeceğini düşündü ama Uluslararası Enerji Ajansı’nın raporuna göre bu düşünce geçerli olmayabilir.

Asya başı çekiyor

Gelişen ekonomilerde enerji talebi hızla büyürken, bu seneki artışın yüzde 3.4 düzeyinde olacağı tahmin ediliyor. Zengin ülkelerde ise enerji kullanımı halen 2019’daki seviyenin yüzde 3 altında.

Enerji talebinin arttığı ülkelerde ise kömür kritik rol oynuyor. Dünya genelinde kullanımı geçen yıl yüzde 4 düşmüştü ama bu yıl yüzde 4.5 artması bekleniyor. Bunun büyük bölümü de Asya’da; Çin bu konuda en öndeki ülke ve kömür tüketimindeki artışın yarısından fazlasının buradan kaynaklanacağı tahmin ediliyor.

Fakat kömürün bir süredir geri plana itildiği ABD ve Avrupa Birliği’nde bile talebin bu yıl artması bekleniyor. Yine de 2019’daki seviyelerin altında kalacağı düşünülüyor.

‘Çok ciddi uyarı’

UEA’nın icra müdürü Fatih Birol, küresel karbon salımının bu sene 1.5 milyar tonluk bir sıçrama yapacağını, bunun da büyük ölçüde enerji üretim tesislerinde artan kömür kullanımından kaynaklanacağını söyledi. Birol, bu durumun, Covid krizinden sonra ekonomide toparlanmanın iklim için sürdürülebilir olmayacağına dair çok ciddi bir uyarı olduğunu ifade etti.

Şayet petrol kullanımı da Covid-19 öncesi seviyelere gelirse 2021 için salımı tahmini çok daha kötüleşecek. Tahminler, havacılık için petrol kullanımının 2019’daki seviyeden yüzde 20 aşağıda olacağına göre yapılmış.

Yenilenebilir enerji

Raporda yenilenebilir enerji için de olumlu bölümler var. Rüzgar, güneş ve diğer sürdürülebilir kaynaklardan üretim 2020’de yüzde 3 arttı ve bu alanda sektörün bu yıl yüzde 8 büyüyeceği düşünülüyor. Bu yıl yeşil enerji kaynaklarının elektrik talebinin yüzde 30’unu karşılaması bekleniyor.