Bereketli topraklardan kuruyan topraklara…

Yaşadığımız topraklar üzerinde ç ok sayıda ozan, yazar, , bilge ve filozof diyebileceğimiz insanlar yaşamış ve olağanüstü eserler bırakmışlardır.  Bu toprakların yetiştirdiği bu değerler sadece ülkemizde değil, tüm Dünyada yerini bulmuştur. Yunus Emre, Mevlana, Hacı Bektaş Veli, Dadaloğlu, Karacaoğlan, Aşık Veysel, Mahzuni Şerif, Neşet Ertaş Sabahattin Ali, Orhan Veli, Nazım Hikmet, Nihal Atsız, Yaşar Kemal ve daha niceleri,

Ancak, son yıllarda üzülerek izliyorum ki bu değerlerimiz birer birer unutturuluyor. Geçmişinden bihaber bir nesil yetiştiriliyor.

İşte bu nedenlerden dolayı bu değerlerimizi “Bereketli topraklardan kuruyan topraklara” ana başlığıyla incelemek gereğini duydum.

YUNUS EMRE

13. yüzyıl sonlarında 14. Yüzyıl başlarında Anadolu’da yaşayan Yunus, Selçukluların son dönemleriyle Osmanoğullarının genişlemeye başladığı ilk dönemlerine yaşar. Karışık dönemlerdir o günler. Sürekli savaşlar, karışıklıklar egemendir. Yokluklar, kıtlıklar, kuraklıklar insanların zaten olmayan sorgulama duygularını tamamen yok etmiş ve “Bir lokma ekmek, bir hırka” felsefesini egemen kılmıştır. Toplumun geneli gibi Yunus da bu dervişlerin arasına katılmıştır. Ancak, farklı bir insan olduğu hemen belli olmaya başlamıştır. Olgun karakterli, sorgulayan ve düşünen biri haline gelmiştir.

O yılın aşırı kurak geçmesi ve kıtlık, Yunus’u Hacı Bektaş Veli’den Buğday istemeye yönlendirir. Eli boş gitmemek için dağlardan Alıç toplar ve götürür.

Hacı Bektaş Veli Yunus’u hemen kabul etmez, dört gün boyunca çalışıp, bekler ve sonunda huzura varıp derdini anlatır. Hacı Bektaş Veli sorar ;  “Buğday mı istersin nefes mi?”  “Buğday” der ve alır buğdayları dergaha döner. Ancak, “Nefes” aklının her köşesinde çınlamaktadır. Döner tekrar nefesi sormaya. Hacı Bektaş Veli “senin anahtarın Taptuk Emre’dedir” der ve  Taptuk Emre’nin dergahında 40 yıl odun taşır. 40 yılın sonunda Horasan Erenlerinden 40 pirin geldiği bir gün mecliste “Artık vakit tamam, senin kilidin açıldı” der Taptuk Emre ve Yunus artık şiirlerini okumaya başlar. Ertesi gün anlar ki o gece KIRKLAR MECLİSİ idi.

İzin almadan dergahı terk eder ve yollara düşer ve yedi erene rastlar. Birlikte dolaşırlar. Her gün bir eren dua eder ve sabah uyandıklarında bir sofra kurulmuştur. Sıra Yunus’a gelir ve endişe içinde dua eder ve sabah kalktıklarında her gün kurulan sofranın kat kat fazlası kurulmuştur. Erenler sorar “ nasıl bir dua ettin de böyle oldu”. “Ben” der, “sizlerin dua ettiğiniz kişinin hatırına dua ettim”.  “Biz Yunus’un hatırına du ettik” deyince erenler hatasını anlayıp hemen dergaha döner. Taptuk Emre’nin eşi Ana bacı Taptuk Emre’nin gözlerinin kör olduğunu ve kapının eşiğine yatmasını söyler. Eğer “Kim bu diye sorarsa çek git, ama bu Yunus’tur derse kal” der. Taptuk Emre ayağı takıldığına “Yunus mu gelmiş” deyince sarılır ve elindeki değneği atar. “Bu değneği bulana kadar durmak yok” der. İşte böylece Yunus içi sevgi ve umutla dolu başlar gezmeye.

Çok kısa bir şekilde özetlemeye çalıştığım Yunus Emre bu. Yunus sadece din anlayışını değil, sosyal yaşamı ve insan düşüncelerini de gönül gözüyle okuyabilmeyi öğrenmiş, tasavvuf vasfına halk ozanlığını da ekleyerek gönüllere taht kurmuştur. Dünyadaki her canlı Tanrının bir yansımasıdır ona göre.

Beni bende demen

Ben bende değilem

Bir ben vardır bende

Benden içeru.

Dinde birçoğunun anlattığı gibi korkuları da sevmiyor korkutmaları da. Her şeyin başında önce sevgi geliyor.

Cennet cennet dedikleri

Birkaç köşkle birkaç huri

İsteyene ver onları

Bana seni gerek seni.

Bazan tatlı tatlı isyanları da vardır sevgi kokar buram buram.

Ya düşer,  ya dayanır ya geçer

Kıl gibi köprüden adem mi geçer

Kulların köprü yapar hayır için

Hayır budur kim geçerler seyir için

Paraya, pula, mala, mülke tapan zalimlere de çok şeyler söyler;

Onlar ki çoktu malları

Gör nice oldu halleri

Sonucu bir gömlek giymiş

Onun da yoktur yenleri

Başkalarını eleştiren, kendilerini üstün gören bağnazlar için de bir diyeceği muhakkak ki vardır,

Haktan başka kimse bilmez

Kafir Müslüman kimdürür

Ben kılarım namazımı

Hak geçirdiyse nazımı

Yunus Emre der hocca

Gereksi bin var hacca

Hepisinden iyice

Bir gönüle girmektir.

İnsan olmayı, hakça paylaşmayı, sevmeyi ve sevilmeyi de öğütler.

Gelin tanış olalım

İşi kolay kılalım

Sevelim sevilelim

Dünya kimseye kalmaz.

Bir gönül yıktın ise

Bu kıldığın namaz değil

Yetmiş iki millet dahi

Elin yüzün yumaz değil.

Vıcık vıcık konuşanlara da sözleri vardır.

Söz ola kese savaşı

Söz ola kestire başı

Söz olan oğlun aşı

Balla yağ ede bir söz.

Neler demez ki Yunus Emre neler demez ki.

Mal sahibi mülk sahibi

Hani bunun ilk sahibi

Mal da yalan mülk de yalan

Var biraz da sen oyalan

Ve son için de der ki garip Yunus;

Bir garip ölmüş diyeler

Üç günden sonra duyalar

Soğuk su ile yuyalar

Şöyle garip bencileyin.

Sevgiyle kalın, Yunus’la kalın.