İran ve Azerbaycan’ın tarihsel gerginliğinin sebepleri neler?

Dr. Barış Adıbelli, İran ve Azerbaycan’ın küresel ve bölgesel konularda karşı karşıya geliyor olmasının nedenlerini Herkes Duysun’a yorumladı. Adıbelli, “İran’ın Azerbaycan’a devrim ihracı politikası var.” dedi.

Oğuzhan Osman BİLGİN – Herkes Duysun / BURSA (İGFA) – İran ve Azerbaycan, özellikle  son iki yıl içerisinde gerek Azerbaycan-Ermenistan savaşı, gerekse de diğer jeopolitik konularda farklı kutuplarda duruyorlar. Bölgenin iki kritik ülkesi olan bu iki ülkenin yaşadıkları ayrışmanın nedenlerini Dr. Barış Adıbelli Herkes Duysun’a değerlendirdi.

“İRAN’IN İÇERİSİNDE İKİNCİ BİR AZERAYCAN DAHA VAR”

İran’ın ikili ilişkilerde yaşadığı gerginliğin çok da yersiz olmadığını vurgulayan Adıbelli, İran’ın içerisinde yer alan ciddi bir Türk nüfusunun Azerbaycan ile ve Türk Dünyasıyla olan derin bağlarının İran tarafından bir endişe konusu olduğunun altını çizdi. Bu ilişkinin kuvvetinin boyutlarının, savaştan sonra pek çok alanda görebilebildiğini söyledi.

“MEZHEPSEL BİRLİK ÖNEMLİ ANCAK YENİ KUŞAK DAHA MİLLİYETÇİ”

Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki mezhepsel birliğin önemli ve değerli olduğunu vurgulayan Adıbelli, “Bu bağlar özellikle önceki kuşaklarda daha kuvvetli ve hürmet görüyor ancak yeni kuşaklarda yükselen bir milliyetçilik var, ilerleyen dönemde olası bir kavşak noktasında İran içerisindeki bu Türk nüfusunun alacağı tavıra dair yükselen bu eğilimler bizlere bir mesaj veriyor.” ifadelerini kullandı.

“BÜYÜK AZERBAYCAN, AMERİKA’NIN DA KAFASINDA OLAN BİR PROJEYDİ”

İran’ın yaşadığı tedirginliğin diğer nedenlerine de değinen Adıbelli, Körfez Savaşı’nın hemen öncesinde New York Times’da bu konu hakkında yazılar yazıldığı, büyük Azerbaycan’ın kurulması hakkında dönemin ABD Başkanı Bush’un bu durumu Türkiye ve Azerbaycan’a önerdiği, İran’ın bölünmesi ve bu bölünme sonrasında Irak’ın kuzeyi’nin bir kısmının Türkiye’ye, İran içerisindeki bir bölgenin de Azerbaycan’a dahil olması şeklindeki önerilerin o yıllarda basında çokça dile getirdiliğini vurguladı.

Adıbelli, Türkiye ve Azerbaycan’ın, söz konusu dönemde bu projeye barındırdığı riskler nedeniyle mesafeli durduklarını da ayrıca belirtti.

“İRAN’IN AZERBAYCAN’A DEVRİM İHRACI POLİTİKASI VAR”

Azerbaycan’ın hiçbir dönem İran içerisinde bir bölünme ya da karışıklığın taraftarı olmadığını vurgulayan Adıbelli, “Bu durumun aksine İran’ın, son dönemde Azerbaycan’a devrim ihraç etme politikası var, özellikle Kudüs Güçlerine bağlı yapıların geçtiğimiz dönemde deşifre edilmesi de medyaya yansıdı.” dedi.

AZERBAYCAN-İSRAİL YAKINLAŞMASI İRAN İÇİN ENDİŞE SEBEBİ

Haaretz gazetesinde geçtiğimiz dönemde yayınlanan İsrail-Azerbaycan ilişkilerinin tarihçesini görünce oldukça şaşırdığını belirten Adıbelli, İsrail ve Azerbaycan arasında enerji alanından askeri alana kadar pek çok konu başlığında oldukça yoğun bir mesafe kat edildiği görülüyor ancak şu anda bu ilişkinin bir bilinmezliği ya da gizemi kalmadı. Tüm dünya tarafından biliniyor.” dedi.

“İRAN ENDİŞELERİNDE HAKLI”

İran’ın stratejik olarak belirli nedenlerle Paşinyan ve Ermenistan’ın arkasında durmasının önemli olduğunu vurgulayan Adıbelli, “Ermenistan aynı zamanda ABD ile ortak askeri tatbikat yapıyor, İran ve ABD iki ezeli düşman, bu durumda İran için ayrı bir endişe kaynağı oluşturuyor.” dedi.

Türkiye’nin de bölgesel politikları İran’a anlatmakta sıkıntı yaşadığının altını çizen Dr. Barış Adıbelli, “İran’a özel bir temsilci atanarak iki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler daha sağlıklı ilerleyebilirdi.” dedi.

“HAMANEY’İN AÇIKLAMASI ÇOK ÖNEMLİ”

Geçtiğimiz dönemde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın İran’a gerçekleştirdiği ziyaret sırasında Hamaney’in yapmış olduğu, “Türkiye’nin güvenliği bizim güvenliğimizdir, bizim güvenliğimiz de Türkiye’nin güvenliğidir.” açıklamasının çok önemli olduğunu belirten Adıbelli, “Günün sonunda zorda kaldığında İran’a destek olacak ülke de Türkiye ve Azerbaycan’dır, İran’ın da bunu bilmesi gerekir.”şeklinde konuştu.